Tulipomania – Kur një lule u bë simbol i lakmisë dhe rrënimit
Në vitet 1630, Republika Holandeze përjetoi një nga episodet më të çuditshme të historisë ekonomike: një flluskë spekulative e ndërtuar mbi zhardhokët e tulipanëve.
Fillimisht të sjella nga Lindja, tulipanët u bënë simbol statusi dhe bukurie aristokratike. Por shumë shpejt, tregtarët, artizanët dhe qytetarët e zakonshëm nisën të investonin në to, jo për kopshtin, por për fitim.
Varietetet e rralla si Semper Augustus (në foto) u shitën më shumë se vlera e një vile në Amsterdam. Tregtia u zhvendos nga zhardhokët fizikë te kontratat e së ardhmes, ku njerëzit blinin të drejtën për të blerë tulipanë që ende nuk ishin mbjellë.
Në shkurt 1637, një ankand dështoi. Paniku u përhap. Çmimet ranë me shpejtësi, kontratat u braktisën, dhe shumë humbën kursimet e jetës. Nuk pati ndërhyrje shtetërore.
Tulipomania nuk ishte thjesht një histori lulesh – ishte një pasqyrë e fuqisë së perceptimit, frikës dhe lakmisë kolektive. Kur vlera e një objekti shkëputet nga realiteti dhe lidhet me emocionin, statusin apo frikën për të mbetur pas. Sot, ajo shërben si metaforë për çdo flluskë financiare.
